Farklı İklimler’de Ramazan serimizi, Afganistan’da ramazan ayını anlatan bir yazı ile noktalıyoruz. Khoshal Allahdad* yazdı.
Devam etmekte olan çatışmalara rağmen, Afgan halkı tıpkı diğer Müslüman halklar gibi ramazan ayını büyük bir heyecan ve sevinçle karşılıyor. Her Müslüman ülkede olduğu gibi Afganistan’da da ramazan ayına özel gelenek ve görenekler vardır.
Ramazan Öncesi
Ramazandan önce Afgan halkı, bu ay için hazırlıklar yapmaya başlar; bunlar hem maddi hem de manevi hazırlıklardır. Mesela halk, ramazan orucuna hazırlık yapmak adına receb ve şaban ayından itibaren haftada birkaç gün oruç tutmaya gayret eder. Eğer maddi durumları iyiyse hem kendileri, hem de ihtiyaç sahibi insanlar için alışveriş yaparlar. Bu yüzden ramazan girmeden önce pazarlarda, özellikle bu aya mahsus yiyecek, içecek ve tatlılar sunulmaya başlanır. Ayrıca, eğer dostlar ve akrabalar arasında herhangi kırgınlık varsa, ramazan ayının hürmeti için çözülmeye gayret edilir.
Ramazan Başları
Ramazan ayının başlamasıyla Afgan halkı, özellikle Kur’an okumak, dua etmek, zikir çekmek ve namaz kılmak gibi ibadetlere son derece önem verir ve birbirlerine tavsiye eder. Kur’an okumayı bilenler bu ay için ayrı bir hatim yaparken, bilmeyenler ise okuyanları dinler. Zenginler ve yardım etmeye gücü yetenler, fakirlere ve ihtiyaç sahibi kardeşlerine hem maddi hem manevi yardımda bulunur.
Afgan halkı iftara özel bir önem verir. İftarı hazırlarken sadece kendilerini değil, aynı zamanda komşu ve yakınlarını da düşünürler. Halk yaptığı yemeğin bir kısmını, özellikle fakirlerin iftar yapabilmesi için mescitlere yollar. Bu yüzden mescitlerde akşam ezanından bir saat önce iftar sofrası için hazırlıklar yapılır. Bu durum evlerde de geçerlidir; aile ezandan en az yarım saat önce sofranın etrafında toplanır. Afgan halkının iftar sofrasında bulunan meşhur yiyecek ve içecekleri arasında; hurma, turşu, reçel, çakni, bulani böreği, sambosa, jilebi tatlısı, çorba, haşlanmış patates, soğuk maden suyu, meyve suyu, ayran, yeşil veya siyah çay, salata, kabili pilav, şuleh, kiçari korut, âşak ve mento sayılabilir. Yalnız bu yemeklerin çeşitleri ve kalitesi aileden aileye değişebilir; zira her ailenin iktisadi durumu bu yemekler için müsait olmayabilir. Un, şeker ve yumurtayla yapılan hamurun yağda kızartılmasıyla servis edilen cilebi ise, Afganların en lezzetli tatlılarındandır.
Afganistan’daki bir başka gelenek ise, ramazan ayı boyunca insanları sahur yemeği için davul çalarak uyandırmaktır. Gençler arasında yaygın olan bir başka gelenek ise, ramazan ayının onuncu gününden sonra, teravihi takiben, sekiz kişilik gruplar halinde insanların evlerine gidip gruplar şeklinde hoş şiirler veya şarkılar söylemeleridir. Ev sahipleri de onları hoş karşılar ve kendilerine para vererek yahut tatlı veya yemek ikram ederek uğurlar.
Ramazan Sonları
Her Müslüman ülkede olduğu gibi Afganistan’da da ramazan ayının son 10 gecesine, özellikle 21, 23, 25, 27 ve 29. gecelerine Kadir gecesini yakalamak maksadıyla daha çok önem verilir. Bu mübarek geceler namaz, Kur’an, zikir ve dualarla canlı tutulmaya gayret edilir. Çünkü İslam inancına göre Kadir gecesi özellikle ramazanın son 10 gecesinde aranmalıdır; Afgan halkı da bu tavsiyeye uymaya çalışır. Ramazan ayının başında hatim amacıyla okunmaya başlanan Kur’an-ı Kerim, ayın sonlarında -özellikle 27 veya 29’unda- sona erer; bunun için her hatimden sonra fakirlere yemek veya para sadaka olarak verilir.
*Khoshal Allahdad fakültemiz ikinci sınıf öğrencilerindendir.
Şehir İslami İlimler Kulübü 